آسیب های درون زا در مدارس/اسکندر میگلی

 هفته گذشته پس از این که رسانه های جمعی کشور از رونمایی سند تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش خبر داده بودند، این دستاورد 8 ساله در محل سالن همایش های صدا و سیما با حضور مسئولین کشوری جهت اجرا معرفی شد. قضاوت کردن درباره نتایج و تحقق اهداف این سند نیازمند گذشت زمان و عملیاتی شدن آن است.

از سال آینده پایه ششم ابتدایی وارد نظام آموزش و پرورش می شود اما تصویر روشن و مشخصی از کم و کیف این موضوع به مدیران مدارس و معلمان داده نشده است.
فرم های نظرخواهی که اخیرا از طرف اداره کل آموزش و پرورش استان به مناطق و مدارس ارسال شده است نشان می دهد چگونگی اجرای فاز اول طرح تحول، حتی برای مدیران ستادی نیز گنگ و مبهم است.
نگاهی به انتظارات و برنامه های مختلف و خلق الساعه ی وزارتخانه و اداره کل آموزش و پرورش در مدارس نشان می دهد پژوهشگاه نظام تعلیم و تربیت تعطیل است یا این که بدنه ی کارشناسی آن به حد بسیار پایینی تنزل یافته است.
کاهش ساعات حضور دانش آموزان در مدارس و تعطیلی روز پنج شنبه در کنار حجم زیاد و تعداد کتاب های درسی در دوره های مختلف تحصیلی باعث شده است بسیاری از خانواده ها با تحمل هزینه های سرسام آور به آموزشگاه های آزاد و معلم خصوصی روی آورند.
عامل مهم دیگری که روند علمی و آموزشی را در مدارس کشور کند نموده و عملا فرصت و توانی برای مدیران و معاونین مدارس در بازنگری، تحول آفرینی و اجرای برنامه های خلاقانه آموزشی باقی نگذاشته، هجوم انواع برنامه ها و طرح های موازی و فوق برنامه ... به مدارس است.
نواختن زنگ های مختلف تحت عناوین و نام های مختلف، برنامه ها و هفته هایی که در تقویم اجرایی مدارس هر یک به یک نام و نشانی جای خوش کرده اند. انجمن ها و شوراهای متعدد و متنوع دانش آموزی که علیرغم نام زیبای آن ها هیچ کارکرد موثری در مدارس ندارند و هر یک از آن ها خود به دفتر و دستک و برگزاری جلسات زیادی نیاز دارند که حتی نوشتن صورتجلسات آن ها در مدرسه امکان ندارد و اغلب آن ها مشق شب مدیران و یا مربیان پرورشی است.
با این وجود متاسفانه روی آوردن ادارات آموزش و پرورش و بالتبع ادارات کل و وزارتخانه به مستندسازی، آمار و ارقام و تهیه عکس و فیلم و گزارش در قالب CD از فعالیت های مدارس خود قوز بالا قوز دیگری است. نبود رایانه و دوربین های دیجیتال و ابزارهای دیگر از قبیل پرینتر رنگی در کنار نیروهای فنی، باعث شده با وجود مشکلات مالی مدارس، هر ساله بودجه های هنگفتی از حساب مدارس جهت سفارشات به مغازه داران سطح شهر سرازیر گردد.
اخیرا بدعت دیگری در آموزش و پرورش به نام توافق نامه، موافقت نامه و میثاق نامه باب شده است که طی آن برنامه ها و مواردی در قالب یک تعهدنامه یا سوگندنامه تنظیم شده و از مدیر و معاونین مدارس خواسته می شود آن ها را امضا کنند.
در واقع این موضوع همان بخشنامه ها و آیین نامه هایی است که قبلا ابلاغ می شود و به عنوان یک دستور اداری لازم الاجرا بود. حضرت علی در خطبه 145 صفحه 141 شهیدی می فرماید: «فاتقوا الالبدع و الزموا المهیع ان عوازم الامور فضلها و ان محدثاتها شرارها» پس از بدعت ها بپرهیزید و در راه روشن گام نهید! که کارهای کهن برترین کارهاست و کارهای نوپیدا بدترین آن ها.
رویکرد کمی و آماری که متاسفانه دامنگیر آموزش و پرورش در حال حاضر شده است، علاوه بر این که اکثر این برنامه ها و طرح ها به علت غیر کارشناسی بودن و نبود امکانات بر زمین می ماند، باعث دلزدگی و بی رغبتی و بی توجهی در دانش آموزان و معلمان نسبت به اهداف تعیین شده خواهد شد.
یکی از اساتید نقل می کرد فرزندی دارد هر روز بهانه قورمه سبزی می کرد، به مدت یک هفته ناهار و شام هر روز به او قورمه سبزی دادم، از آن به بعد چنان ذائقه ی او تغییر کرد که سراغ خوراک مورد علاقه ی خود نرفت.
آیا به نظر می رسد با این حجم از برنامه های فوق برنامه قرآنی و فرهنگی که در قالب طرح میثاق با قرآن، حلقه های انس با قرآن، طرح آموزش قرآن در 33 روز، مدرسه قرآنی، طرح ملی نهضت حفظ قرآن کریم، مسابقات مختلف قرآنی فرهنگی هنری، مسابقات مختلف قرآنی بسیج، طرح کرامت، مدرسه زندگی حلقه صالحین ـ فعالیت ها و برنامه های مختلف حوزه مقاومت بسیج دانش آموزی، در مدارس ره به ترکستان می بریم؟!
به نظر نگارنده رکن اصلی در تعلیم و تربیت خانواده هاست که فرصت و امکانات و اختیار بیشتری نسبت به فرزندان خود دارند ولی متاسفانه سال به سال، نقش و جایگاه آنان در برنامه های آموزشی مدارس کم رنگ تر می شود.